รีเทนเนอร์ คืออะไร มีกี่แบบ ประเภทไหนดี

รีเทนเนอร์ คือ อุปกรณ์ที่ช่วยคงสภาพฟันให้เป็นระเบียบหลังจัดฟันเสร็จ ไม่ให้ฟันเคลื่อนตำแหน่งและช่วยป้องกันปัญหาฟันล้มหรือฟันคืนสภาพกลับได้ โดยส่วนใหญ่มักจะสวมใส่เวลากลางคืนก่อนเข้านอน แต่ในคนไข้บางราย ทันตแพทย์จะแนะนำให้ใส่นานขึ้น ขึ้นอยู่กับเป้าหมายในการรักษา
รีเทนเนอร์นั้นแบ่งออกเป็น 3 แบบ ได้แก่ รีเทนเนอร์แบบลวด (Hawley Retainer) รีเทนเนอร์แบบใส และ รีเทนเนอร์แบบติดแน่น ซึ่งในบทความนี้ เราจะมาดูข้อมูลเพิ่มเติมของแต่ละประเภทกัน
1. รีเทนเนอร์โลหะหรือแบบลวด (Hawley Retainer)

Hawley Retainer เป็นประเภทที่นิยมใช้งานมากที่สุด ซึ่งตัวรีเทนเนอร์จะประกอบด้วยสายลวดเหล็กแบบบางที่จะพาดผ่านด้านหน้าของฟันและจะถูกยึดติดกับแผ่นพลาสติกหรือะคริลิคที่ถูกแปะไว้ข้างบนเพดานช่องปากหรือด้านข้างของฟันล่าง
ข้อดี
- มีความคงทน: เนื่องจากทำจากวัสดุโลหะ สามารถทนรับแรงกระแทกต่างๆ ได้ดี
- สามารถปรับได้ง่าย: โดยทันตแพทย์สามารถปรับตัวรีเทนเนอร์ได้ตามที่ต้องการ จากการปรับตัวลวด
- ง่ายต่อการทำความสะอาด: ตัวรีเทนเนอร์สามารถถอดออกมาทำความสะอาดได้ง่าย
ข้อเสีย
- อาจกระทบต่อภาพลักษณ์: เพาระตัวลวดเหล็กจะสามารถถูกสังเกตได้ง่าย ทำให้ไม่ดูเป็นธรรมชาติ
- รู้สึกไม่สบายช่องปาก: เพราะต้องใช้เวลาในการปรับตัวให้ชินกับความรู้สึกของแผ่นพลาสติกบนเพดานปาก
- อาจกระทบต่อการพูด: ในคนไข้บางราย รีเทนเนอร์ประเภทนี้อาจส่งผลกระทบต่อการพูดออกเสียงบางคำได้ในช่วงแรก
2. รีเทนเนอร์ใส

รีเทนเนอร์ใสจะถูกสร้างขึ้นมาด้วยพลาสติกที่มาความใสและน้ำหนักเบา โดยแทนที่จะใช้ลวดในการคงสภาพตัวฟัน รีเทนเนอร์แบบนี้จะถูกออกแบบมาให้เข้ากับฟันของคนไข้แบบพอดี เพื่อที่จะใช้แรงกดของตัวเครื่องมือเป็นตัวคงสภาพฟันไว้ ยกตัวอย่างเช่น Invisalign ซึ่งเป็นเครื่องมือจัดฟันแบบพิเศษ ที่ถูกออกแบบมาเฉพาะบุคคล
ข้อดี
- โดดเด่นด้วยความสวยงาม: เพราะมีความใส สามารถมองเห็นตัวฟันได้เป็นธรรมชาติ
- ใส่สบาย: เพราะไม่มีเครื่องมือต่างๆ มากมายในช่องปาก
- ออกแบบมาเฉพาะบุคลล: ทำให้สวมใส่ได้พอดี
- ง่ายต่อการทำความสะอาด: ตัวรีเทนเนอร์สามารถถอดออกมาทำความสะอาดได้ง่าย
ข้อเสีย
- ไม่ค่อยมีความคงทน: เพาระตัวลวัสดุทำมาจากพลาสติก จึงอาจเสียหายได้ง่าย
- สีเปลี่ยนได้ง่าย: รีเทนเนอร์แบบใสจะมีการเปลี่ยนสีเมื่อเวลาผ่านไป หากไม่ดูแลทำความสะอาดให้ดี
- ไม่สามารถปรับแต่งได้: ในกรณีที่ฟันคนไข้มีการเคลื่อนตัว จะต้องมีการเปลี่ยนรีเทนเนอร์เป็นตัวใหม่ เพราะตัวเก่าจะไม่สามารถใช้งานปรับแต่งได้
3. รีเทนเนอร์แบบติดแน่น (Fixed Retainer)

ทำงานเช่นเดียวกับแบบแรก แต่แทนที่จะสามารถถอดออกได้ รีเทนเนอร์ประเภทนี้จะถูกยึดติดไว้แบบถาวรเป็นเวลาหลายปีดวยวัสดุพิเศษที่ติดกับผิวฟัน
ข้อดี
- ไม่ต้องกังวลเรื่องการลืมใส่: เหมาะสำหรับผู้ที่ชอบลืมใส่รีเทนเนอร์ให้ได้ตามแผนการรักษา
- มีความสวยงามเป็นธรรมชาติ: เพราะตัวเครื่องมือจะถูกติดไว้ด้านหลังฟัน ทำให้มองไม่เห็นจากภายนอก
- ให้การคงสภาพอย่างต่อเนื่อง: เพราะไม่จำเป็นต้องไปพบแพทย์บ่อยๆ เพื่อคอยปรับเครื่องมือ
ข้อเสีย
- ทำความสะอาดได้ยาก: การทำความสะอาดช่องปากจะมีความยากขึ้น โดยเฉพาะจุดที่มีการติดตัวรีเทนเนอร์ไว้
- มีโอกาสหลุดได้: เมื่อตัวลวดของเครื่องมือหลุด ต้องไปพบแพทย์ทุกครั้งเพื่อทำการซ่อมแซม
- มีการใช้งานที่จำกัด: โดยส่วนใหญ่จะเหมาะกับการใช้แก้ปีญหาการเรียงตัวของฟันล่าง
เลือกประเภทไหนดีที่สุด
ในการเลือกแบบรีเทนเนอร์ที่ดีที่สุดให้กับตัวเองนั้น คนไข้ต้องคำนึงถึงปัจจัยต่างๆ ดังนี้
ความสวยงามและความสบายในการสวมใส่
หากความสวยงามและความสบายในการสวมใส่เป็นปัจจัยที่สำคัญที่ที่สุด รีเทนเนอร์แบบใสน่าจะเป็นตัวเลือกที่เหมาะที่สุด หรือหากเป็นคนที่ขึ้ลืมง่าย รีเทนเนอร์แบบติดแน่นก็เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ใช้ได้
การดูแลทำความสะอาด
หากการดูแลทำความสะอาดเป็นปัจจัยหลัก การเลือกสวมใส่รีเทนเนอร์แบบถอดออกได้ ไม่ว่าจะเป็นแบบ Hawley Retainer หรือ แบบพลาสติกใส
ความทนทาน
หากความทนทานในการใช้งานเป็นปัจจัยที่สำคัญทึ่สุด รีเทนเนอร์แบบเหล็กจะเป็นตัวเลือกที่เมหาะสุด
แต่สุดท้ายแล้ว ไม่ว่าอะไรจะเป็นปัจจัยหลักที่เลือก การตัดสินใจทั้งหมด ทันตแพทย์จะเป็นผู้ให้คำแนะนำอีกที ตามเป้าหมายที่ต้องการรักษา การใช้ชีวิต รวมไปถึงปัจจัยอื่นๆ
คำถามที่พบบ่อย
1. รีเทนเนอร์ต้องใส่นานเท่าไหร่ต่อวัน
หลังจากจัดฟันเสร็จแล้ว ทันตแพทย์จะแนะนำให้คนไข้ใส่รีเทนเนอร์ให้ได้บ่อยที่สุดเท่าที่จะทำได้เป็นระยะเวลาหลายเดือน โดยหลังจากนี้ อาจจะสามารถใส่ได้แค่ก่อนนอน แล้วจึงค่อยๆ ลดความถี่ในการสวมใส่ลง
2. ขณะรับประทานอาหาร ต้องทำอย่างไร
หากคนไข้ใส่รีเทนเนอร์แบบถอดได้ ก็ควรทำการถอดออกทุกครั้งก่อนรับประทานอาหารเพื่อป้องกันการกระทบกระแทกจากการเคี้ยวอาหาร ในกรณีที่ใส่รีเทนเนอร์แบบติดแน่น ก็ควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีความเหนียวหรือแข็ง เพราะจะไปทำลายตัวเครื่องมือได้
3. การทำความสะอาด ต้องทำอย่างไรบ้าง
สำหรับรีเทนเนอร์แบบถอดได้ คนไข้ควรที่จะทำความสะอาดตัวเครื่องมืออย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง ด้วยแปรงจนอ่อนและใช้น้ำยาทำความสะอาดเฉพาะ เพื่อป้องกันการสะสมของแบคทีเรีย ในส่วนของรีเทนเนอร์แบบติดแน่น นอกจากจะแปรงฟันในบริเวณที่ใส่แล้ว ก็ควรใช้ไหมขัดฟันเพื่อทำความสะอาดในซอกของตัวลวดด้วย