ฟันสบเปิด (Open Bite) ฟันไม่สบกัน คืออะไร แก้ยังไง
ฟันสบเปิด หรือ ที่เรียกว่า ภาวะการสบฟันแบบเปิด (Open bite) คือ ภาวะที่ฟันบนและฟันล่างไม่สบกันเมื่อปากปิดสนิท ทำให้เกิดช่องว่างระหว่างฟัน มักเกิดขึ้นเฉพาะฟันหน้า (anterior open bite) ภาวะนี้ไม่เพียงส่งผลต่อความสวยงามของรอยยิ้ม แต่ยังอาจก่อให้เกิดปัญหาในการบดเคี้ยวอาหาร พูดไม่ชัด รวมถึงภาวะนอนกรนร่วมด้วยได้
สาเหตุ
ฟันสบเปิดสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย ดังนี้:
- พันธุกรรม: ลักษณะการเจริญเติบโตของกระดูกขากรรไกรที่ผิดปกติ อาจถ่ายทอดทางพันธุกรรม ทำให้เกิดภาวะสบฟันแบบเปิดได้
- พฤติกรรมในวัยเด็ก: การดูดนิ้วหัวแม่มือ ดูดจุกนมหลอก หรือการใช้ลิ้นดันฟัน เป็นเวลานาน อาจทำให้ฟันเคลื่อนออกจากตำแหน่งปกติ
- ความผิดปกติของกล้ามเนื้อลิ้น: การทำงานของกล้ามเนื้อลิ้นที่ผิดปกติ เช่น การกลืนที่ใช้ลิ้นดันฟัน (tongue thrust) อาจทำให้เกิดแรงดันต่อฟันและส่งผลให้เกิดปัญหานี้ได้
- การสูญเสียฟัน: การสูญเสียฟันแท้ก่อนเวลาอันควร อาจทำให้ฟันซี่ข้างเคียงล้มเอียงเข้ามา และทำให้เกิดช่องว่างระหว่างฟัน
ผลกระทบ
หากปล่อยไว้ไม่ทำากรรักษา ฟันสบเปิดอาจทำให้เกิดปัญหาต่างๆ เหล่านี้ได้:
- การที่ฟันไม่สบกันอาจทำให้เกิดปัญหาด้านการบดเคี้ยวอาหาร อันนำมาสู่การลดประสิธิภาพในการดูดซับสารอาหารในระยะยาว
- อาจทำให้พูดไม่ชัดหรือมีปัญหาการออกเสียงบางคำ
- ฟันที่สบไม่เท่ากัน ทำให้เพิ่มแรงกดทับในส่วนฟันที่สบกัน ทำให้ฟันส่วนนั้นอาจเกิดความเสียหายหรือสึกได้ในระยะยาว
- ปัญหาทางขอต่อของขากรรไกร ทำให้มีโอกาสขากรรไกรเสื่อม (TMD) หรือ อักเสบเรื้อรังได้ เพราะมีการใช้งานขากรรไกรด้านใดด้านหนึ่งมากเกินไป
- มีโอกาสทำให้เหงือกร่นได้ อันนำไปสู่ฟันโยก และอาจสูญเสียฟันในที่สุด
- กระทบเรื่องความสวยงาม ภาพลักษณ์ ทำให้ขาดความมั่นใจในตนเอง
การรักษาแก้ไข
การรักษาภาวะสบฟันแบบเปิดขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรงของภาวะ โดยทั่วไปมีวิธีการรักษาดังนี้:
- การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม: หากภาวะสบฟันแบบเปิดเกิดจากพฤติกรรมในวัยเด็ก เช่น การดูดนิ้ว การชอบใช้ลิ้นดันฟัน (Tongue thrust) ต้องทำการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมร่วมกับการรักษาด้วยการจัดฟัน
- จัดฟัน: เครื่องมือจัดฟันแบบติดแน่นหรือแบบถอดได้ สามารถช่วยจัดเรียงฟันให้กลับมาอยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้อง และแก้ไขภาวะสบฟันแบบเปิดได้ แต่มักจะเป็นการรักษาที่ไม่คงทนถาวร สามารถกลับมาสบเปิดได้อีกเมื่อถอดเครื่องมือจัดฟันออก
- การผ่าตัดขากรรไกร: ในกรณีที่ภาวะสบฟันแบบเปิดเกิดจากความผิดปกติของกระดูกขากรรไกร การผ่าตัดจะเป็นทางเลือกในการแก้ไข เพื่อให้ฟันสบกันได้อย่างเหมาะสม และยังช่วยลดโอกาสคืนกลับ (relapse) ของการสบเปิดหลังถอดเครื่องมือจัดฟันแล้ว โดยในการรักษา ต้องทำการผ่าตัดทั้ง 2 ขากรรไกร (2-Jaw surgery)
ซึ่งในการเลือกวางแผนการรักษา ผู้ป่วยควรปรึกษาทันตแพทย์เพื่อวางแผนการรักษาที่เหมาะสม
ข้อแตกต่างหลักจากฟันสบลึก
ฟันสบเปิดและฟันสบลึกนั้นเป็นภาวะการสบฟันที่ผิดปกติทั้งคู่ โดยฟันสบเปิด คือ ภาวะที่ฟันบนและฟันล่างไม่สบกันเมื่อปากปิดสนิท ในขณะที่ฟันสบลึก มีลักษณะฟันนบนคร่อมฟันล่างมากเกินไปจนเกือบมองไม่เห็น
ซึ่งถึงแม้ทั้งสองจะมีสาเหตุและวิธีการรักษาที่คล้ายกัน ข้อแตกต่างหลักๆ คือ ฟันสบลึกนั้น ส่วนใหญ่จะเกิดจากการเจริญเติบโตที่ผิดของขากรรไกร ในขณะที่ฟันสบเปิดส่วนใหญ่จะมาจากปัญหาทางพันธุกรรมและพฤติกรรมในช่องปากในวัยเด็ก ส่วนในการรักษา ฟันสบลึกในบางเคสสามารถรักษาให้หายได้จากการจัดฟัน ในขณะที่ฟันสบแบบเปิดนั้น จะต้องมีการผ่าตัดร่วมด้วยเป็นส่วนใหญ่